Căn cứ hợp pháp của hành vi gây thiệt hại khi bắt giữ người phạm tội được quy định tại Điều 24 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 với nội dung:

“I. Hành vi của người để bắt giữ người thực hiện hành vỉ phạm tội mà không còn cách nào khác là buộc phải sử dụng vũ lực cần thiết gây thiệt hại cho người bị bắt giữ thì không phải là tội phạm.

2. Trường hợp gây thiệt hại do sử dụng vũ lực rõ ràng vượt quá mức cần thiết thì người gây thiệt hại phải chịu trách nhiệm hình sự”.

Bắt giữ người phạm tội bằng cách sử dụng vũ lực, gây thiệt hại cho họ là hành vi phù hợp với lợi ích xã hội vì việc làm này không chi giúp cơ quan nhà nước có điều kiện truy cứu trách nhiệm hình sự người phạm tội mà còn có tác dụng phòng ngừa họ phạm tội lại. Do vậy, Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 đã được bổ sung căn cứ hợp pháp này. Điều 24 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 xác định rõ điều kiện cho phép được sử dụng vũ lực, gây thiệt hại cho người bị bắt giữ khi bắt giữ họ.

Cơ sở cho phép gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm tội là có “người thực hiện tội phạm” và được phép bắt giữ. Như vậy, việc cho phép này phát sinh khi có quyền bắt giữ người thực hiện tội phạm. Chỉ khi có quyền bắt giữ người thực hiện tội phạm thì vấn đề cho phép gây thiệt hại cho người bị bắt giữ mới được đặt ra. Đê xác định quyền này phải dự a vào các quy định của pháp luật. Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định rõ các chủ thể có quyền bắt người trong tố tụng hình sự. Trong đó, Bộ luật xác định chủ thể là người dân chỉ có quyền bắt người trong hai trường hợp. Đó là bắt “… người đang thực hiện tội phạm hoặc ngay sau khi thực hiện tội phạm mà bị phát hiện hoặc bị đuổi bắt…” (Bắt người phạm tội quả tang – Điều 111 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015) và bắt người đang bị truy nã (Điều 112 BLTTHS).

Khi có quyền bắt người thực hiện tội phạm, người thực hiện quyền này được phép sử dụng vũ lực để bắt và khi sử dụng vũ lực có thể gây thiệt hại cho người bị bắt. Việc gây thiệt hại này là cho phép, là hợp pháp. Tuy nhiên, sự cho phép này là có giới hạn. Cụ thể, phạm vi cho phép sử dụng vũ lực, gẫy thiệt hại cho người bị bắt được xác định bởi hai điều kiện:

– Việc phải sử dụng vũ lực là cách duy nhất để có thể bắt được người thực hiện tội phạm và

– Việc sử dụng vũ lực phải trong mức độ cần thiết cho việc bắt người đó.