Khác với các cơ quan khác, tòa là cơ quan tư pháp, là trung tâm thực hiện quyền tư pháp mà công tác xét xử là trọng tâm.
Sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật, trước hết là những sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng Bộ luật hình sự, sau đến áp dụng pháp luật nói chung có liên quan đến việc áp dụng Bộ luật hình sự như Bộ luật dân sự, Luật giao thông đường bộ, Luật giám định tư pháp, Luật kế toán…Trong thực hiện xét xử, Tòa án cấp sơ thẩm thường có sai lầm trong áp dụng pháp luật như:
- Kết án người mà hành vi của họ không cấu thành tội phạm: hành vi không cấu thành tội phạm đã gây ra thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại cho xã hội, nhưng theo quy định của pháp luật, thì hành vi của họ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự như gây thiệt hại trong trường hợp sự kiện bất ngờ, phòng vệ chính đáng, tình thế cấp thiết, không có năng lực chịu trách nhiệm hình sự, chuẩn bị phạm tội ít nghiêm trọng,……
- Kết án người chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự: Sai lầm này ít xảy ra, nhưng vẫn có một số trường hợp trong quá trình điều tra, truy tố và xét xử các Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán vội thỏa mãn với lời khai nhận tội của người có hành vi phạm tội hoặc giấy tờ xác nhận không chính xác của chính quyền địa phương nên đã khởi tố, truy tố, kết án người chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự.
- Toà án cấp sơ thẩm bỏ lọt tội phạm: Bỏ lọt tội phạm bao gồm bỏ lọt một tội phạm cụ thể được quy định trong Bộ luật hình sự, bỏ lọt hành vi người phạm tội và bỏ lọt người phạm tội. Tuy nhiên chỉ coi là Toà án cấp sơ thẩm bỏ lọt tội phạm trong trường hợp VKS đã truy tố nhưng Tòa án cấp sơ thẩm tuyên bố bị cáo không phạm tội mà việc tuyên bố đó của Tòa án rõ ràng rằng là không đúng quy định cuả pháp luật.
- Kết sai tội danh: Kết án sai tội danh là việc định tội của Tòa án cấp sơ thẩm đối với hành vi phạm tội của bị cáo không đúng với tội mà BLHS quy định. Kết án sai tội danh bao gồm các trường hợp Tòa án kết án bị cáo về tội nặng hơn hoặc tội nhẹ hơn mà bị cáo đã thực hiện. Tuy nhiên cũng có trường hợp Tòa án kết án bị cáo về tội ngang bằng với tội mà bị cáo thực hiện nhưng không đúng các yếu tố cấu thành tội phạm của hành vi phạm tội. Kết án sai tội danh tất dẫn đến việc quyết định hình phạt không đúng. Tuy nhiên cũng có trường hợp mức hình phạt đối với bị cáo đã tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội do bị cáo thực hiện và nếu thay đổi tội danh thì cũng không thay đổi mức hình phạt, nhưng như vậy không có nghĩa là Tòa án đã xét xử đúng mà việc kết án sai tội danh vẫn là căn cứ để kháng nghị phúc thẩm.
- Áp dụng điều khoản của Bộ luật hình sự không đúng: Áp dụng sai thể hiện ở xác định sai điều khoản của Bộ luật quy định với tội tương ứng, áp dụng không đúng những quy định quy định khác của bộ luật hình sự có liên quan đến việc truy cúu trách nhiệm hình sự đối nười phạm tội, liên quan đến tăng nặng, giảm nhẹ, trách nhiệm hình sự của bị cáo, đến việc cho bị cáo hưởng án treo không đúng pháp luật, các quy định này chủ yếu ở Phần chung của Bộ luật. Áp dụng sai điều luật, dẫn đến quyết định hình phạt không tương xứng tính chất mức độ hành vi phạm tội của bị cáo;
