1. Khái niệm khởi kiện vụ án hành chính
Khởi kiện vụ án hành chính là việc các cá nhân, tổ chức, cơ quan nhà nước theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính chính thức yêu cầu Tòa án thụ lý vụ án hành chính để bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức, cơ quan nhà nước bị xâm hại bởi các quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc công chức.
Nội dung cơ bản của khởi kiện vụ án hành chính là yêu cầu Tòa án có thẩm quyền xem xét thụ lý giải quyết vụ án
Việc khởi kiện vụ án hành chính chỉ được thực hiện khi có đủ các điều kiện do pháp luật quy định
Việc khởi kiện vụ án hành chính phải được thực hiện theo những hhinhf thức và nội dung pháp luật quy định.
2. Khái niệm đối tượng khởi kiện vụ án hành chính.
Đối tượng khởi kiện trong vụ án hành chính là quyết định hành chính mang tính cá biệt do cơ quan hành chính có thẩm quyền ban hành hay là hành vi hành chính của công chức nhà nước thực hiện quyền quản lý nhà nước áp dụng đối với cá nhân, tổ chức và một số đối tượng khác được cho là xâm phạm tới quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức đó.
Đối tượng khởi kiện vụ án hành chính được quy định tại Khoản 1, 2, 3, 4, 5 Điều 3 và Điều 30 Luật TTHC 2015.
3. Các loại đối tượng khởi kiện trong vụ án hành chính.
3.1. Quyết định hành chính.
Theo Khoản 1 Điều 3 LTTHC 2015 thì Quyết định hành chính là văn bản do cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức được giao thực hiện quản lý hành chính nhà nước ban hành hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó ban hành quyết định về vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể.
Quyết định hành chính là quyết định do cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền, người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước ban hành theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định để điều chỉnh các mối quan hệ phát sinh trong hoạt động quản lý, điều hành. Quyết định hành chính luôn luôn mang tính mệnh lệnh, áp đặt, bắt buộc đối với các đối tượng bị quản lý phải phục tùng, chấp hành.
Do lĩnh vực quản lý, điều hành của cơ quan quản lý nhà nước rất rộng, đa dạng nên chỉ những quyết định hành chính nào thỏa mãn các dấu hiệu sau thì mới được có thể trở thành đối tượng khởi kiện theo LTTHC: Quyết định phải được thể hiện bằng văn bản; chủ thể ban hành quyết định hành chính là các cơ quan hành hcinhs nhà nước, cơ quan tổ chức được giao thực hiện quản lý hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó; quyết định hành chính đó phải được ban hành trong khi giải quyết, xử lý những việc cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính; đây phải là một quyết định áp dụng pháp luật (hay được gọi là quyết định cá biệt).
3.2. Hành vi hành chính.
Hành vi hành chính là hành vi của cơ quan hành chính nhà nước hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc cơ quan, tổ chức được giao thực hiện quản lý hành chính nhà nước thực hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp luật.
Theo quy định của LTTHC 2015 thì các quyết định hành chính, hành vi hành chính làm phát sinh, thay đổi, hạn chế, chấm dứt quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân hoặc có nội dung làm phát sinh nghĩa vụ, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân đều có thể khởi kiện ra tòa án. Đặc biệt tại Điều 30 LTTHC 2015 có quy định cụ thể những khiếu kiện thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án:
“1. Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính, trừ các quyết định, hành vi sau đây:
a) Quyết định hành chính, hành vi hành chính thuộc phạm vi bí mật nhà nước trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ngoại giao theo quy định của pháp luật;
b) Quyết định, hành vi của Tòa án trong việc áp dụng biện pháp xử lý hành chính, xử lý hành vi cản trở hoạt động tố tụng;
c) Quyết định hành chính, hành vi hành chính mang tính nội bộ của cơ quan, tổ chức.
2. Khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc công chức giữ chức vụ từ Tổng Cục trưởng và tương đương trở xuống.
3. Khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh.”
