1. Khái niệm tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai.

Tội vi phạm các quy định về sử dụng đât đai quy định tại Điều 228 BLHS 2015 được xây dựng và kế thừa trên cơ sở Điều 173 BLHS 1999.

Tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai được hiểu là hành vi nguy hiểm cho xã hội, được quy định trong BLHS, do người có năng lực TNHS thực hiện việc lấn chiếm đất hoặc chuyển quyền sử dụng đất, sử dụng đất trái với các quy định của Nhà nước về quản lý và sử dụng đất đai gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.

2. Các dấu hiệu pháp lý của Tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai.

2.1. Về khách thể của tội phạm

Khách thể của tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai bao gồm các quan hệ xã hội về trật tự quản lý nhà nước về đất đai, hay nói cách khác đó là quyền quản lý thống nhất đất đai của Nhà nước. Tội phạm xâm hại đến quan hệ này thông qua việc vi phạm các quy định của Nhà nước về quản lý và sử dụng đất đai, qua đó gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân cũng như xâm hại chính sách quản lý đất đai của Nhà nước đã được Hiến định. Về đối tượng tác động của tội phạm, giống như tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai, đối tượng tác động của Tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai cũng chính là đất đai.

2.2. Về mặt khách quan của tội phạm

Theo Điều 228 BLHS 2015, mặt khách quan của Tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai được thể hiện thông qua ba hành vi sau:

Một là, lấn chiếm đất

Hai là, Chuyển quyền sử dụng đất trái với các quy định của Nhà nước về quản lý và sử dụng đất đai.

Ba là, sử dụng đất trái với quy định của Nhà nước về quản lý sử dụng đất đai

Nếu người nào thực hiện một trong các hành vi trên đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thì bị truy cứu TNHS. Dấu hiệu đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm chính là dấu hiệu đặc trưng và bắt buộc của cấu thành tội phạm cơ bản của tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai.

Hành vi của tội này có thể được thực hiện ở dạng hành động hoặc không hành động

Ở dạng hành động: Người phạm tội thực hiện không đúng hoặc vi phạm những điều cấm của Nhà nước về quy định sử dụng đất đai, bao gồm các hành vi: sử dụng đất không đúng mục đích, lấn chiếm đất, hủy hoại đất, gây cản trở cho việc sử dụng đất của người khác; chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất hoặc thế chấp, bảo lãnh, góp vốn bằng quyền sử dụng đất mà không thực hiện đúng thủ tục hành chính theo quy định của pháp luật về đất đai; tự ý chuyển đổi, chuyển nhượng, tặng cho, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, thế chấp, bảo lãnh, góp vốn bằng quyền sử dụng đất đối với đất không đủ điều kiện; tự tiện di chuyển, làm sai lệch, hư hỏng mốc chỉ giới quy hoạch sử dụng đất, mốc chỉ giới hành lang an toàn của công trình, mốc địa giới hành chính, làm sai lệch các giấy tờ, chứng từ trong việc sử dụng đất.

Ở dạng không hành động: Người phạm tội không thực hiện nghĩa vụ pháp lý của mình mặc dù có đủ điều kiện thực hiện và theo quy định phải thực hiện. Ví dụ như: không đăng ký quyền sử dụng đất lần đầu, không đăng ký biến động quyền sử dụng đất, không đăng ký khi chuyển mục đích sử dụng đất, không trả lại đất đúng thời hạn,…

2.3. Về chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai là chủ thể thường, tức là người có năng lực TNHS và đủ tuổi chịu TNHS.

Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi không phải chịu TNHS vềTội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai.

2.4. Về mặt chủ quan của tội phạm

Tội phạm chỉ được thực hiện bởi lỗi cố ý (với hai hình thức lỗi cố ý trực tiếp và cố ý gián tiếp). Với hình thức lỗi cố ý trực tiếp, người phạm tội nhận thức rõ hành vi vi phạm các quy định về sử dụng đất đai của mình là nguy hiểm cho xã hội, bị pháp luật cấm, thấy trước hậu quả của hành vi đó nhưng vẫn cố tình thực hiện. Còn trong hình thức lỗi cố ý gián tiếp, người phạm tội cũng nhận thức được hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó có thể xảy ra, tuy không mong muốn nhưng vẫn có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra.