Giao dịch dân sự vô hiệu khi vi phạm một trong các điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự. Giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kể từ thời điểm giao dịch được xác lập.
Thời hiệu yêu cầu Tòa án tuyên bố một giao dịch dân sự vô hiệu có sự thay đổi trong Bộ luật dân sự 2015 so với “Bộ luật dân sự 2015”. Cụ thể:
“Điều 132. Thời hiệu yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu
1. Thời hiệu yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu quy định tại các điều 125, 126, 127, 128 và 129 của Bộ luật này là 02 năm, kể từ ngày:
a) Người đại diện của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự biết hoặc phải biết người được đại diện tự mình xác lập, thực hiện giao dịch;
b) Người bị nhầm lẫn, bị lừa dối biết hoặc phải biết giao dịch được xác lập do bị nhầm lẫn, do bị lừa dối;
c) Người có hành vi đe dọa, cưỡng ép chấm dứt hành vi đe dọa, cưỡng ép;
d) Người không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình xác lập giao dịch;
đ) Giao dịch dân sự được xác lập trong trường hợp giao dịch dân sự không tuân thủ quy định về hình thức.
2. Hết thời hiệu quy định tại khoản 1 Điều này mà không có yêu cầu tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu thì giao dịch dân sự có hiệu lực.
3. Đối với giao dịch dân sự quy định tại Điều 123 và Điều 124 của Bộ luật này thì thời hiệu yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu không bị hạn chế”.
Như vậy, theo quy định của Bộ luật dân sự 2015, thời hiệu yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu chia làm hai trường hợp như sau:
– Thời hiệu yêu cầu không hạn chế: Đối với các giao dịch dân sự vô hiệu do vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội và các giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo (quy định này vẫn giữ nguyên so với “Bộ luật dân sự 2015”)
– Thời hiệu yêu cầu hạn chế (2 năm): Đối với các giao dịch dân sự vô hiệu trong trường hợp khác. Tuy nhiên, thời điểm làm mốc tính thời hiệu yêu cầu có sự khác biệt giữa Bộ luật dân sự 2015 với “Bộ luật dân sự 2015”.
Theo quy định của “Bộ luật dân sự 2015”, thời điểm được tính làm mốc là “ngày giao dịch dân sự được xác lập” đối với mọi trường hợp.
Theo quy định của Bộ luật dân sự 2015, thời điểm được tính làm mốc phụ thuộc vào từng trường hợp:
+ Ngày người đại diện của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự biết hoặc phải biết người được đại diện tự mình xác lập, thực hiện giao dịch;
+ Ngày người bị nhầm lẫn, bị lừa dối biết hoặc phải biết giao dịch được xác lập do bị nhầm lẫn, do bị lừa dối;
+ Ngày người có hành vi đe dọa, cưỡng ép chấm dứt hành vi đe dọa, cưỡng ép;
+ Ngày giao dịch được xác lập đối với trường hợp người không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình xác lập giao dịch và trường hợp giao dịch dân sự không tuân thủ quy định về hình thức.
Như vậy, có thể thấy rằng các quy định về thời hiệu yêu cầu tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu trong Bộ luật dân sự 2015 có sự tiến bộ và phù hợp với thực tế hơn các quy định của luật cũ.
