Có nên thuê luật sư trong vụ án hình sự trong năm 2025 hay không?

Sự thật rằng, không ai mong muốn cuộc đời mình phải đối mặt với một vụ án hình sự, dù là với tư cách người bị hại hay đặc biệt hơn là người bị buộc tội. Thế nhưng, cuộc sống vốn dĩ khó lường và những biến cố bất ngờ có thể xảy ra với bất kỳ ai, bất kỳ lúc nào. Khi cánh cửa của các cơ quan tố tụng mở ra, một thế giới đầy rẫy những thuật ngữ pháp lý phức tạp, những quy trình nghiêm ngặt và những hậu quả pháp lý nặng nề hiện hữu. Đây cũng là lúc câu hỏi lớn nhất, bức bách nhất được đặt ra: “Liệu có cần thuê luật sư hay không?”. Đối với những người bình thường, câu hỏi này không hề dễ trả lời. Thực trạng cho thấy, nhiều người dân vẫn còn e dè, thậm chí là lầm tưởng rằng có luật sư cũng vô ích, hoặc lo ngại về chi phí, hoặc đơn giản là tin rằng mình có thể tự xoay sở. Họ tự mình đối phó với những bản hỏi cung dài dằng dặc, những biên bản làm việc căng thẳng và những áp lực tâm lý vô hình, mà không biết rằng chính sự thiếu vắng của một người đồng hành pháp lý có thể gây ra những hậu quả không lường trước được.

Trong suốt nhiều năm hành nghề và trực tiếp tham gia bào chữa cho hàng trăm vụ án hình sự, chúng tôi, đội ngũ Luật sư của Công ty Luật Công Tâm, đã chứng kiến vô số tình huống. Chúng tôi từng gặp một người cha già hoang mang đến mức gần như tuyệt vọng khi con trai ông bị bắt giam vì một tội danh nghiêm trọng. Ông liên tục hỏi: “Liệu chúng tôi có thể tự làm việc với cơ quan điều tra được không? Có phải mọi thứ đã an bài rồi không? Thuê luật sư bây giờ liệu có quá muộn?”. Hay một trường hợp khác, một người bị tình nghi đã đến gặp chúng tôi và trình bày về việc anh ta bị ép phải ký vào những lời khai bất lợi, nhưng anh ta lại không thể hiểu hết những gì mình vừa ký. Những câu hỏi, những nỗi lo lắng ấy đã cho thấy một thực trạng nhức nhối: nhiều người dân vẫn chưa thực sự hiểu rõ về quyền và lợi ích hợp pháp của mình trong tố tụng hình sự. Họ không biết rằng ngay từ khi bị triệu tập, bị tạm giữ hay tạm giam, họ đã có những quyền pháp lý vô cùng quan trọng mà nếu không được bảo vệ, những quyền này rất dễ bị xâm phạm.

Chính vì vậy, chúng tôi thấu hiểu sâu sắc những khó khăn, bỡ ngỡ và lo lắng của người dân khi phải đối diện với pháp luật hình sự. Bài viết này không chỉ là một sự phân tích pháp lý khô khan mà còn là lời giải đáp tận tâm cho những băn khoăn ấy. Với kinh nghiệm dày dặn của đội ngũ luật sư chuyên về hình sự, Công ty Luật Công Tâm đã đồng hành và giúp đỡ hàng nghìn khách hàng, từ những vụ án phức tạp, nhạy cảm đến những trường hợp tưởng chừng như đã không còn hy vọng. Chúng tôi không chỉ giúp họ giải quyết vấn đề pháp lý mà còn là điểm tựa tinh thần vững chắc.

Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi sẽ chia sẻ một cách sâu sắc và toàn diện nhất những kiến thức, kinh nghiệm và căn cứ pháp lý cốt lõi liên quan đến việc thuê luật sư trong vụ án hình sự. Từ việc phân tích vai trò, chức năng của người bào chữa, đến những căn cứ pháp lý cụ thể của Bộ luật Tố tụng hình sự, chúng tôi hy vọng sẽ giúp người đọc có một cái nhìn đúng đắn và đủ đầy để tự bảo vệ mình và người thân. Đây là một bài viết mang tính chất tuyên truyền pháp luật, nhưng cũng là lời khẳng định về vai trò, sự cần thiết của đội ngũ luật sư trong việc đảm bảo công lý và sự thượng tôn pháp luật.

CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN VÀ CĂN CỨ PHÁP LÝ QUAN TRỌNG VỀ QUYỀN CÓ NGƯỜI BÀO CHỮA

Một trong những quyền cơ bản của con người, được pháp luật Việt Nam và pháp luật quốc tế công nhận, đó chính là quyền được bào chữa. Căn cứ pháp lý vững chắc cho quyền này được quy định ngay từ văn bản pháp lý cao nhất, đó là Hiến pháp và được cụ thể hóa trong Bộ luật Tố tụng hình sự.

• Hiến pháp 2013:
  • “Điều 31. Người bị buộc tội được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự luật định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật. Khi bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, người bị buộc tội có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc người khác bào chữa...”
  • Điều này khẳng định nguyên tắc suy đoán vô tội và quyền tự bào chữa hoặc nhờ người khác bào chữa ngay từ những giây phút đầu tiên của quá trình tố tụng. Đây là kim chỉ nam, là cơ sở để mọi cá nhân có thể tìm kiếm sự hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp.
• Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2021):
  • “Điều 16. Bảo đảm quyền bào chữa của người bị buộc tội, quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự”: Điều này nêu rõ nguyên tắc xuyên suốt trong toàn bộ quá trình tố tụng hình sự, từ điều tra, truy tố đến xét xử.
  • “Điều 72. Người bào chữa”: Quy định cụ thể về những ai có thể là người bào chữa, bao gồm luật sư, người đại diện theo pháp luật của người bị buộc tội, bào chữa viên nhân dân và trợ giúp viên pháp lý.
  • “Điều 73. Thời điểm người bào chữa tham gia tố tụng”: Quy định người bào chữa tham gia tố tụng từ khi khởi tố bị can. Đối với trường hợp bắt người, người bào chữa tham gia từ khi người bị bắt có mặt tại trụ sở của cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra hoặc tại đồn Công an.
  • “Điều 74. Các trường hợp bắt buộc phải có người bào chữa”: Đây là một điều khoản đặc biệt quan trọng mà chúng tôi sẽ phân tích chi tiết ở phần sau của bài viết.

Việc hiểu và nắm vững những điều khoản này là bước đầu tiên để mỗi người dân nhận thức được quyền lợi của mình. Một luật sư bào chữa sẽ là người hiện thực hóa những quyền này, đảm bảo chúng không chỉ nằm trên giấy tờ mà được áp dụng một cách hiệu quả trong thực tiễn.

VÌ SAO CẦN THUÊ LUẬT SƯ KHI GẶP VẤN ĐỀ VỀ HÌNH SỰ?

Rất nhiều người dân lầm tưởng rằng chỉ khi bị Tòa án xét xử mới cần đến luật sư. Đây là một suy nghĩ sai lầm và cực kỳ nguy hiểm. Gần như toàn bộ quá trình xác định tội danh và chứng cứ đều diễn ra ở giai đoạn điều tra và truy tố. Nếu không có sự tham gia của luật sư ngay từ giai đoạn này, những cơ hội để bảo vệ quyền lợi của người bị buộc tội có thể bị bỏ lỡ vĩnh viễn.

1. LUẬT SƯ GIÚP BẢO VỆ QUYỀN VÀ LỢI ÍCH HỢP PHÁP CỦA NGƯỜI BỊ BUỘC TỘI

Một trong những vai trò quan trọng nhất của luật sư là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị buộc tội. Quyền và lợi ích này không chỉ là vấn đề vô tội hay có tội, mà còn bao gồm nhiều quyền cơ bản khác như:

• Quyền được biết lý do mình bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố: Người bị buộc tội có quyền được thông báo về tội danh, lý do và căn cứ pháp lý của các quyết định tố tụng.
• Quyền giữ im lặng và không bị ép buộc khai báo chống lại chính mình: Đây là một trong những quyền cơ bản nhất nhưng lại thường bị bỏ qua. Luật sư sẽ đảm bảo rằng các lời khai của thân chủ là tự nguyện và không bị tác động bởi các biện pháp trái pháp luật.
• Quyền được tiếp xúc với người bào chữa: Luật sư là người duy nhất có thể tiếp xúc trực tiếp với người bị tạm giữ, tạm giam để tư vấn, động viên và đảm bảo họ không bị xâm phạm.
• Quyền được gặp người thân: Luật sư sẽ làm việc với các cơ quan có thẩm quyền để đảm bảo quyền thăm gặp của người thân được thực hiện theo đúng quy định.

Trong thực tế, nhiều trường hợp người bị buộc tội do không nắm rõ pháp luật đã vô tình khai những lời khai bất lợi, làm phức tạp hóa vụ án hoặc thậm chí là tự buộc tội mình. Có luật sư, người bị buộc tội sẽ được định hướng, trấn an tâm lý và hiểu rõ mình cần làm gì, nói gì để bảo vệ mình.

2. LUẬT SƯ LÀ CẦU NỐI PHÁP LÝ GIỮA NGƯỜI BỊ BUỘC TỘI VÀ CƠ QUAN TIẾN HÀNH TỐ TỤNG

Trong một vụ án hình sự, người bị buộc tội thường ở vị thế yếu hơn, chịu sự kiểm soát và điều tra của một bộ máy công quyền khổng lồ. Luật sư đóng vai trò là cầu nối quan trọng, làm trung gian giữa hai bên.

• Truyền đạt thông tin: Luật sư sẽ truyền đạt các thông tin pháp lý từ cơ quan tố tụng đến người bị buộc tội và ngược lại, đưa những nguyện vọng, lời khai, chứng cứ từ người bị buộc tội đến các cơ quan có thẩm quyền.
• Giám sát quá trình tố tụng: Luật sư có quyền tham gia các buổi hỏi cung, đối chất, nhận các quyết định tố tụng để đảm bảo rằng mọi hoạt động đều diễn ra đúng quy định pháp luật. Nếu phát hiện vi phạm, luật sư sẽ có văn bản kiến nghị, khiếu nại để bảo vệ thân chủ.

Việc có một người am hiểu luật pháp đứng ra bảo vệ quyền lợi sẽ giúp người bị buộc tội tự tin hơn, đồng thời giúp cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện đúng quy trình pháp luật, từ đó nâng cao tính khách quan và công bằng của vụ án.

3. LUẬT SƯ GIÚP THU THẬP, ĐÁNH GIÁ CHỨNG CỨ MỘT CÁCH KHÁCH QUAN

Thường thì, các cơ quan tiến hành tố tụng sẽ thu thập những chứng cứ để buộc tội. Trong khi đó, luật sư có trách nhiệm thu thập các tài liệu, chứng cứ để chứng minh sự vô tội hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho thân chủ.

• Thu thập chứng cứ gỡ tội: Luật sư sẽ chủ động xác minh các thông tin, tìm kiếm nhân chứng, thu thập tài liệu, vật chứng có lợi cho thân chủ mà đôi khi cơ quan điều tra có thể bỏ qua hoặc chưa khai thác hết.
• Phân tích, đánh giá chứng cứ: Một luật sư dày dặn kinh nghiệm sẽ có cái nhìn chuyên sâu để đánh giá tính hợp pháp, tính khách quan của các chứng cứ mà cơ quan điều tra đưa ra. Một chứng cứ thu thập trái pháp luật sẽ không có giá trị và luật sư sẽ kiến nghị loại bỏ chứng cứ đó.

Chính sự phân tích, đánh giá độc lập của luật sư sẽ làm rõ hơn bản chất của vụ việc, không chỉ dựa trên góc độ buộc tội mà còn ở góc độ gỡ tội, từ đó giúp Tòa án đưa ra phán quyết công bằng nhất.

4. LUẬT SƯ ĐƯA RA ĐỊNH HƯỚNG PHÁP LÝ VÀ CHIẾN LƯỢC BÀO CHỮA TỐI ƯU

Một vụ án hình sự không chỉ là sự việc đã xảy ra mà còn là một ván cờ pháp lý phức tạp. Luật sư, với kiến thức chuyên sâu và kinh nghiệm thực tiễn, sẽ phân tích toàn bộ hồ sơ vụ án, xác định các điểm yếu, điểm mạnh, từ đó xây dựng một chiến lược bào chữa hiệu quả nhất.

• Phân tích hành vi, tội danh: Luật sư sẽ phân tích hành vi của người bị buộc tội đã cấu thành tội danh gì, có những tình tiết định tội, định khung nào, hay có những tình tiết giảm nhẹ nào để tranh luận tại phiên tòa.
• Xây dựng chiến lược tranh tụng: Từ việc xác định đúng tội danh, luật sư sẽ xây dựng các luận điểm, luận cứ pháp lý sắc bén để bào chữa cho thân chủ. Chiến lược này có thể là tranh luận về việc thân chủ vô tội, hoặc yêu cầu chuyển khung hình phạt thấp hơn, hoặc xin giảm nhẹ hình phạt.

Ví dụ, nếu một người bị buộc tội “Giết người” (“Điều 123 Bộ luật Hình sự”), luật sư có thể nghiên cứu hồ sơ để tranh luận rằng hành vi đó chỉ cấu thành tội “Giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng” (“Điều 126 Bộ luật Hình sự”) hoặc “Tội làm chết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh” (“Điều 134 Bộ luật Hình sự”), từ đó làm thay đổi khung hình phạt, giảm nhẹ mức án cho thân chủ.

5. GIẢM THIỂU RỦI RO, TỐI ƯU HÓA KẾT QUẢ VỤ ÁN

Mục tiêu cuối cùng của việc thuê luật sư không chỉ là chứng minh vô tội mà còn là giảm thiểu rủi ro pháp lý ở mức thấp nhất.

• Giảm nhẹ hình phạt: Ngay cả khi thân chủ không thể được chứng minh vô tội, luật sư sẽ dựa vào các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự như: thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, bồi thường thiệt hại, phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng, có công với cách mạng… để đề nghị Tòa án áp dụng mức hình phạt thấp nhất có thể.
• Hạn chế việc bị tạm giam: Luật sư có quyền kiến nghị thay đổi biện pháp ngăn chặn, xin tại ngoại cho thân chủ nếu xét thấy không cần thiết phải tạm giam. Điều này đặc biệt quan trọng vì việc bị tạm giam không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý, sức khỏe mà còn cả công việc, cuộc sống của người bị buộc tội và gia đình.

NHỮNG TRƯỜNG HỢP NÀO BẮT BUỘC PHẢI CÓ LUẬT SƯ BÀO CHỮA?

Đây là một điểm đặc biệt quan trọng mà người dân cần phải nắm rõ. Pháp luật Việt Nam quy định trong một số trường hợp cụ thể, cơ quan tiến hành tố tụng có trách nhiệm chỉ định luật sư bào chữa cho người bị buộc tội nếu họ không tự mời hoặc không thể mời được. Điều này được quy định chi tiết tại “Khoản 1 Điều 76 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015” (sửa đổi, bổ sung 2021), bao gồm:

• Người bị buộc tội về tội theo khung hình phạt có mức cao nhất là 20 năm tù, tù chung thân, tử hình.
• Người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi.
• Người bị buộc tội có nhược điểm về thể chất mà không thể tự bào chữa, hoặc có nhược điểm về tâm thần.

Như vậy, ngay cả trong trường hợp không có điều kiện kinh tế để thuê luật sư, nếu rơi vào một trong các trường hợp trên, người bị buộc tội vẫn được đảm bảo quyền có người bào chữa miễn phí theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, việc thuê luật sư riêng, chủ động hơn vẫn là lựa chọn tốt nhất để đảm bảo quyền lợi của mình.

QUYỀN VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA NGƯỜI BÀO CHỮA TRONG VỤ ÁN HÌNH SỰ

A. QUYỀN CỦA NGƯỜI BÀO CHỮA: (“Điều 78 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015”)

1. Gặp người bị buộc tội;
2. Thu thập, trao đổi tài liệu, đồ vật, tình tiết liên quan đến việc bào chữa;
3. Đề nghị cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận bào chữa, tiếp cận hồ sơ vụ án;
4. Tham gia hỏi cung, đối chất và các hoạt động tố tụng khác;
5. Trình bày lời bào chữa tại phiên tòa;
6. Sử dụng tài liệu, chứng cứ có lợi cho thân chủ tại phiên tòa;
7. Khiếu nại, tố cáo các hành vi vi phạm pháp luật trong quá trình tố tụng.

B. TRÁCH NHIỆM CỦA NGƯỜI BÀO CHỮA: (“Điều 79 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015”)

1. Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình;
2. Không được từ chối bào chữa nếu không có lý do chính đáng;
3. Không được tiết lộ bí mật điều tra, bí mật nghề nghiệp;
4. Tuân thủ các quy định của pháp luật và quy tắc đạo đức nghề nghiệp.

Một luật sư chuyên nghiệp không chỉ thực hiện đúng các quyền mà còn phải thực hiện đầy đủ trách nhiệm, đặc biệt là trách nhiệm bảo mật thông tin và tuân thủ đạo đức nghề nghiệp, để bảo vệ quyền lợi chính đáng và giữ vững lòng tin của khách hàng.

CÁC GIAI ĐOẠN TỐ TỤNG MÀ LUẬT SƯ CÓ THỂ THAM GIA

Luật sư có thể tham gia vào tất cả các giai đoạn của một vụ án hình sự, từ khi khởi tố đến khi thi hành án, bao gồm:

• Giai đoạn Điều tra: Đây là giai đoạn quan trọng nhất. Luật sư sẽ tham gia hỏi cung, đối chất, đưa ra các đề xuất, kiến nghị để bảo vệ thân chủ ngay từ đầu.
• Giai đoạn Truy tố: Luật sư sẽ nghiên cứu bản cáo trạng, đưa ra các luận điểm, chứng cứ để bảo vệ thân chủ, thậm chí có thể đề nghị Viện kiểm sát trả hồ sơ điều tra bổ sung nếu xét thấy có dấu hiệu vi phạm.
• Giai đoạn Xét xử sơ thẩm: Luật sư sẽ trình bày lời bào chữa tại tòa án, tranh luận với Kiểm sát viên, đưa ra các chứng cứ, tài liệu và thuyết phục Hội đồng xét xử.
• Giai đoạn Xét xử phúc thẩm, Giám đốc thẩm, Tái thẩm: Nếu không đồng ý với bản án sơ thẩm, luật sư sẽ giúp thân chủ làm đơn kháng cáo, và tiếp tục tham gia bào chữa tại các phiên tòa phúc thẩm, giám đốc thẩm hoặc tái thẩm để bảo vệ quyền lợi đến cùng.

Với một vụ án hình sự, việc có một luật sư đồng hành từ đầu đến cuối là một yếu tố quyết định. Tùy thuộc vào từng giai đoạn, vai trò của luật sư sẽ có sự thay đổi, nhưng mục tiêu chung là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ.

Kết luận

Sự thật đã chứng minh rằng việc có một luật sư trong vụ án hình sự không phải là một “lựa chọn”, mà là một “nhu cầu thiết yếu”. Với những kiến thức chuyên sâu và kinh nghiệm thực tiễn, luật sư không chỉ là người am hiểu luật pháp mà còn là người đồng hành, bảo vệ quyền lợi, giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa kết quả vụ án cho người bị buộc tội. Quyết định thuê luật sư ngay từ khi mới phát sinh vấn đề là một quyết định sáng suốt để bảo vệ bản thân và gia đình.

Dưới đây là 5 điều quan trọng bạn cần rút ra từ bài viết này để tự bảo vệ mình:

1. Hiểu và nắm rõ quyền của mình: Dù với tư cách là bị can hay bị cáo, bạn luôn có quyền được biết lý do mình bị bắt và quyền được nhờ luật sư bào chữa.
2. Liên hệ với luật sư càng sớm càng tốt: Đừng chờ đến khi vụ án đã đi quá sâu, bạn hãy chủ động liên hệ với luật sư ngay khi có dấu hiệu liên quan đến một vụ án hình sự.
3. Không tự ý khai báo bất lợi: Trừ khi có sự hiện diện của luật sư, bạn nên cẩn trọng với các lời khai, tránh ký vào các biên bản mà bạn không hiểu rõ nội dung.
4. Luôn yêu cầu sự có mặt của người bào chữa: Trong suốt quá trình hỏi cung, lấy lời khai, hãy mạnh dạn yêu cầu sự có mặt của luật sư để đảm bảo quyền lợi của mình.
5. Lựa chọn một luật sư có chuyên môn và kinh nghiệm: Hãy tìm đến các công ty luật uy tín, có đội ngũ luật sư chuyên về hình sự để được tư vấn và hỗ trợ một cách chuyên nghiệp nhất.

Tại sao bạn nên chọn Luật Công Tâm để tư vấn và tranh tụng?

(*) Lý do duy nhất và quan trọng nhất là Luật Công Tâm có đội ngũ Luật sư tư vấn có kiến thức sâu rộng và am hiểu sâu sắc thực tiễn. Chính yếu tố con người là nguyên nhân tạo ra giá trị khác biệt về chất lượng dịch vụ tư vấn pháp luật trực tuyến của Luật Công Tâm.

Chất lượng của đội ngũ đội ngũ Luật sư tư vấn một phần được thể hiện thông qua việc đánh giá của Đài Truyền hình Việt Nam (VTV), Đài tiếng nói Việt Nam (VOV) và nhiều kênh truyền hình trung ương (Truyền hình Công an nhân dân/Truyền hình Quốc hội/Truyền hình Quốc phòng) và nhiều Đài truyền hình địa phương mời tham dự với tư cách là luật sư hàng đầu trong lĩnh vực.

Với đội luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến đông đảo, được đào tạo bài bản về kỹ năng tư vấn cũng như đạo đức nghề luật sư. Chúng tôi luôn phấn đấu vì mục đích cao nhất là “Đưa sự pháp luật đến gần với mỗi người dân Việt Nam”. Lời cảm ơn Chân thành của mỗi khách hàng là lời động viên, động lực để mỗi luật sư của Luật Công Tâm ngày càng nâng cao chất lượng phục vụ và đưa hình ảnh của nghề luật sư một cách trung thực, đẹp trong mắt mỗi người dân Việt Nam.

Cách liên hệ tư vấn luật

Thật đơn giản! Chỉ cần sử dụng điện thoại và gọi: 097.281.0901 – 0969545660 hoặc truy cập Zalo kết bạn (theo số điện thoại 0969545660) để liên hệ. Bạn sẽ ngay lập tức được liên hệ với Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến miễn phí 100% mà không phải trả bất cứ chi phí nào ngoài tiền gọi điện thoại theo phí thông thường của nhà mạng bạn đang sử dụng (nếu là gọi điện số hotline 0969545660).

Hotline: 0972810901 | 0969545660

Website: https://luatcongtam.com.vn/

Email: [email protected]

Địa chỉ: Tầng 6, số 141 Hoàng Quốc Việt, Nghĩa Đô, Cầu Giấy, Hà Nội.