Trong xã hội hiện đại, việc theo dõi người khác ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt với sự phát triển của công nghệ và mạng xã hội. Từ việc sử dụng thiết bị định vị, camera ẩn, đến việc truy cập thông tin cá nhân qua điện thoại hay mạng xã hội, hành vi theo dõi có thể xuất phát từ nhiều mục đích khác nhau: từ tò mò cá nhân, điều tra thám tử, đến các hành vi cố ý xâm phạm đời tư. Tuy nhiên, không phải ai cũng nhận thức được rằng việc theo dõi người khác có thể vi phạm pháp luật nếu không được thực hiện đúng quy định.

Thực trạng xã hội cho thấy nhiều trường hợp người dân vô tình hoặc cố ý thực hiện hành vi theo dõi mà không biết mình đang vi phạm quyền riêng tư của người khác. Ví dụ, một khách hàng đã liên hệ với Luật Công Tâm và chia sẻ: “Tôi nghi ngờ vợ mình ngoại tình nên đã lắp thiết bị định vị vào xe của cô ấy để theo dõi. Tôi không biết hành động này có vi phạm pháp luật hay không?”. Câu hỏi này không chỉ phản ánh sự thiếu hiểu biết về pháp luật mà còn cho thấy nhu cầu cấp thiết phải được tư vấn rõ ràng về các quy định liên quan.

Luật Công Tâm, với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm tại Tầng 6, số 141 Hoàng Quốc Việt, Nghĩa Đô, Cầu Giấy, Hà Nội, xin chia sẻ bài viết chi tiết dưới đây để giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này. Chúng tôi sẽ giải đáp các câu hỏi: Hành vi theo dõi người khác có vi phạm pháp luật không? Trong trường hợp nào thì bị xử phạt? Làm thế nào để bảo vệ quyền lợi của mình nếu bị theo dõi trái phép? Hãy cùng tìm hiểu để tránh những rủi ro pháp lý không đáng có!

Theo dõi người khác là gì? Hành vi này diễn ra như thế nào trong đời sống?

Theo dõi người khác được hiểu là hành vi cố ý thu thập, giám sát hoặc ghi lại thông tin về hoạt động, hành vi, vị trí, hoặc thông tin cá nhân của một người mà không có sự đồng ý của họ. Hành vi này có thể được thực hiện thông qua nhiều phương thức khác nhau, từ truyền thống đến hiện đại, như:

• Sử dụng công nghệ: Lắp đặt thiết bị định vị GPS, camera ẩn, phần mềm gián điệp trên điện thoại hoặc máy tính để theo dõi vị trí, tin nhắn, cuộc gọi, hoặc hoạt động trực tuyến.
• Theo dõi trực tiếp: Đi theo một người, quan sát họ tại nơi công cộng, hoặc ghi lại hình ảnh, âm thanh của họ mà không được phép.
• Thu thập thông tin cá nhân: Truy cập trái phép vào email, tài khoản mạng xã hội, hoặc các tài liệu cá nhân như thư tín, hóa đơn.
• Sử dụng dịch vụ thám tử tư: Thuê thám tử để điều tra thông tin về một cá nhân, chẳng hạn như đời sống cá nhân, công việc, hoặc mối quan hệ.

Trong đời sống, các hành vi theo dõi có thể xuất phát từ nhiều lý do. Ví dụ, một người có thể theo dõi bạn đời của mình vì nghi ngờ ngoại tình, một doanh nghiệp có thể giám sát nhân viên để kiểm tra hiệu suất làm việc, hoặc một cá nhân tò mò về đời tư của người khác. Tuy nhiên, không phải mọi hành vi theo dõi đều hợp pháp. Theo Luật Công Tâm, việc phân biệt giữa hành vi theo dõi hợp pháp và bất hợp pháp phụ thuộc vào cách thức thực hiện, mục đích, và sự đồng ý của người bị theo dõi.

Thực tế, nhiều người dân không nhận thức được rằng việc theo dõi mà không có sự đồng ý có thể vi phạm quyền riêng tư và dẫn đến hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Một trường hợp điển hình mà Luật Công Tâm từng tư vấn là một khách hàng đã sử dụng phần mềm gián điệp để theo dõi tin nhắn của bạn thân vì nghi ngờ họ nói xấu mình. Hành vi này không chỉ vi phạm đạo đức mà còn có nguy cơ bị xử phạt theo quy định pháp luật.

Hành vi theo dõi không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của người bị theo dõi mà còn gây ra những hệ lụy xã hội như mất lòng tin, xung đột cá nhân, hoặc thậm chí là các vụ việc bạo lực. Vì vậy, việc hiểu rõ các quy định pháp luật liên quan đến hành vi này là vô cùng cần thiết để tránh những rủi ro không đáng có.

Quy định pháp luật Việt Nam về quyền riêng tư và bí mật cá nhân

Quyền riêng tư và bí mật cá nhân là một trong những quyền cơ bản của con người, được pháp luật Việt Nam bảo vệ chặt chẽ. Luật Công Tâm xin trích dẫn các quy định pháp luật cụ thể để bạn dễ dàng nắm bắt:

• Bộ luật Dân sự 2015

Tại Điều 38 quy định về quyền về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình như sau:

“Điều 38. Quyền về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình
1. Đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ.
2. Việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến đời sống riêng tư, bí mật cá nhân phải được người đó đồng ý, việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến bí mật gia đình phải được các thành viên gia đình đồng ý, trừ trường hợp luật có quy định khác.
3. Thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của cá nhân được bảo đảm an toàn và bí mật.
Việc bóc mở, kiểm soát, thu giữ thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác chỉ được thực hiện trong trường hợp luật quy định.
4. Các bên trong hợp đồng không được tiết lộ thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình của nhau mà mình đã biết được trong quá trình xác lập, thực hiện hợp đồng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.”

Điều luật này khẳng định rằng bất kỳ hành vi nào xâm phạm đến đời sống riêng tư, bí mật cá nhân mà không có sự đồng ý của người liên quan đều là vi phạm pháp luật. Ví dụ, việc lắp camera ẩn trong nhà của người khác hoặc truy cập trái phép vào tài khoản mạng xã hội đều có thể bị coi là xâm phạm quyền riêng tư.

• Hiến pháp 2013

Tại Điều 21 Hiến pháp 2013 quy định như sau:

“Điều 21
1. Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình.
Thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình được pháp luật bảo đảm an toàn.
2. Mọi người có quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác.
Không ai được bóc mở, kiểm soát, thu giữ trái luật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư của người khác.”

Hiến pháp nhấn mạnh rằng quyền riêng tư là quyền cơ bản và bất khả xâm phạm. Việc theo dõi người khác thông qua các phương tiện như thư tín, điện thoại mà không có sự cho phép của cơ quan chức năng là hành vi vi phạm nghiêm trọng.

• Luật An ninh mạng 2018

Theo khoản 1 Điều 8 Luật An ninh mạng 2018, các hành vi bị cấm bao gồm:

“1. Sử dụng không gian mạng để thực hiện các hành vi sau đây:
a) Hành vi quy định tại khoản 1 Điều 18 của Luật này;
b) Tổ chức, hoạt động, câu kết, xúi giục, mua chuộc, lừa gạt, lôi kéo, đào tạo, huấn luyện người chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;
c) Xuyên tạc lịch sử, phủ nhận thành tựu cách mạng, phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xúc phạm tôn giáo, phân biệt đối xử về giới, phân biệt chủng tộc;
d) Thông tin sai sự thật gây hoang mang trong Nhân dân, gây thiệt hại cho hoạt động kinh tế – xã hội, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác;
đ) Hoạt động mại dâm, tệ nạn xã hội, mua bán người; đăng tải thông tin dâm ô, đồi trụy, tội ác; phá hoại thuần phong, mỹ tục của dân tộc, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng;
e) Xúi giục, lôi kéo, kích động người khác phạm tội.”

Những quy định này cho thấy rằng pháp luật Việt Nam rất nghiêm khắc trong việc bảo vệ thông tin cá nhân. Luật Công Tâm khuyến nghị bạn nên tìm hiểu kỹ các quy định này trước khi thực hiện bất kỳ hành vi nào có thể liên quan đến việc thu thập thông tin của người khác.

Các hành vi theo dõi vi phạm pháp luật và mức xử phạt

Không phải mọi hành vi theo dõi đều vi phạm pháp luật, nhưng nếu hành vi đó xâm phạm đến quyền riêng tư hoặc bí mật cá nhân, người thực hiện có thể đối mặt với các hình phạt hành chính hoặc hình sự. Luật Công Tâm xin liệt kê một số hành vi cụ thể và mức xử phạt tương ứng:

• Hành vi xâm phạm bí mật thư tín, điện thoại, điện tín

Theo Điều 159 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017):

“Điều 159. Tội xâm phạm bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại, điện tín hoặc hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác
1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm:
a) Chiếm đoạt thư tín, điện báo, telex, fax hoặc văn bản khác của người khác được truyền đưa bằng mạng bưu chính, viễn thông dưới bất kỳ hình thức nào;
b) Cố ý làm hư hỏng, thất lạc hoặc cố ý lấy các thông tin, nội dung của thư tín, điện báo, telex, fax hoặc văn bản khác của người khác được truyền đưa bằng mạng bưu chính, viễn thông;
c) Nghe, ghi âm cuộc đàm thoại trái pháp luật;
d) Khám xét, thu giữ thư tín, điện tín trái pháp luật;
đ) Hành vi khác xâm phạm bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại, điện tín, telex, fax hoặc hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:
a) Có tổ chức;
b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
c) Phạm tội 02 lần trở lên;
d) Tiết lộ các thông tin đã chiếm đoạt, làm ảnh hưởng đến danh dự, uy tín, nhân phẩm của người khác;
đ) Làm nạn nhân tự sát.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Ví dụ, nếu bạn cài phần mềm gián điệp để đọc tin nhắn hoặc nghe lén cuộc gọi của người khác mà không được phép, bạn có thể bị phạt tiền hoặc thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.

• Hành vi xâm phạm chỗ ở của người khác

Theo Điều 158 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017):

“Điều 158. Tội xâm phạm chỗ ở của người khác
1.Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây xâm phạm chỗ ở của người khác, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:
a) Khám xét trái pháp luật chỗ ở của người khác;
b) Đuổi trái pháp luật người khác ra khỏi chỗ ở của họ;
c) Chiếm giữ chỗ ở hoặc cản trở trái pháp luật người đang ở hoặc người đang quản lý hợp pháp vào chỗ ở của họ;
d) Xâm nhập trái pháp luật chỗ ở của người khác.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Có tổ chức;
b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
c) Phạm tội 02 lần trở lên;
d) Làm người bị xâm phạm chỗ ở tự sát;
đ) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
3. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Hành vi lắp camera ẩn trong nhà của người khác hoặc xâm nhập trái phép để theo dõi đều có thể bị xử lý theo điều luật này.

• Hành vi vi phạm hành chính

Theo Điểm a Khoản 2 Điều 54 Nghị định 144/2021/NĐ-CP:

Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi tiết lộ hoặc phát tán tư liệu, tài liệu thuộc bí mật đời tư của thành viên gia đình nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm.

Ngoài ra, nếu hành vi theo dõi liên quan đến việc đăng tải thông tin sai sự thật trên mạng xã hội, người vi phạm có thể bị xử phạt theo Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP với mức phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng.

Luật Công Tâm lưu ý rằng mức độ xử phạt sẽ phụ thuộc vào tính chất, mức độ vi phạm, và hậu quả gây ra. Vì vậy, bạn cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi thực hiện bất kỳ hành vi theo dõi nào.

Hoạt động thám tử tư theo dõi người khác có hợp pháp không?

Tại Việt Nam, hoạt động thám tử tư được công nhận là một ngành nghề hợp pháp theo Quyết định 27/2018/QĐ-TTg ngày 6/7/2018 của Thủ tướng Chính phủ về ban hành hệ thống ngành kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, hoạt động này phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật, đặc biệt là không được xâm phạm quyền riêng tư và bí mật cá nhân.

Theo Luật Công Tâm, các công ty thám tử tư chỉ được phép thực hiện các hoạt động điều tra, theo dõi trong phạm vi pháp luật cho phép, chẳng hạn như:

• Điều tra thông tin về hôn nhân, gia đình (ví dụ: xác minh ngoại tình) nhưng phải đảm bảo không xâm phạm đời tư.
• Thu thập thông tin công khai hoặc thông tin được sự đồng ý của người liên quan.
• Hỗ trợ doanh nghiệp điều tra thông tin đối tác, nhân viên trong phạm vi hợp pháp.

Tuy nhiên, nếu thám tử tư thực hiện các hành vi như nghe lén, lắp thiết bị định vị trái phép, hoặc tiết lộ thông tin cá nhân của người bị theo dõi, họ có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tương tự như các cá nhân khác.

Một ví dụ thực tế mà Luật Công Tâm từng tư vấn: Một khách hàng thuê thám tử tư để theo dõi vợ nhưng phát hiện thám tử đã lắp camera ẩn trong nhà mà không được phép. Hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn khiến khách hàng đối mặt với rủi ro pháp lý vì đã thuê dịch vụ bất hợp pháp. Do đó, khi sử dụng dịch vụ thám tử, bạn cần yêu cầu công ty cung cấp dịch vụ chứng minh hoạt động của họ tuân thủ pháp luật.

Làm gì khi phát hiện bị theo dõi trái phép? Tư vấn từ Luật Công Tâm

Nếu bạn phát hiện mình bị theo dõi trái phép, điều quan trọng là giữ bình tĩnh và thực hiện các bước sau để bảo vệ quyền lợi của mình:

• Thu thập chứng cứ: Ghi lại các bằng chứng về hành vi theo dõi, chẳng hạn như hình ảnh thiết bị định vị, tin nhắn đe dọa, hoặc nội dung bị phát tán trái phép.
• Liên hệ cơ quan chức năng: Báo cáo sự việc đến công an địa phương hoặc cơ quan quản lý an ninh mạng nếu hành vi theo dõi liên quan đến không gian mạng.
• Tư vấn pháp lý: Liên hệ với Luật Công Tâm qua hotline 0972810901 hoặc 0969545660 để được hỗ trợ pháp lý kịp thời. Chúng tôi sẽ giúp bạn đánh giá tình huống, chuẩn bị hồ sơ khởi kiện, hoặc yêu cầu xử lý vi phạm.
• Yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm: Thông qua luật sư, bạn có thể gửi thư cảnh báo đến người thực hiện hành vi theo dõi, yêu cầu họ dừng lại và bồi thường thiệt hại (nếu có).

Luật Công Tâm cam kết đồng hành cùng bạn trong việc bảo vệ quyền riêng tư và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật. Đội ngũ luật sư của chúng tôi tại Tầng 6, số 141 Hoàng Quốc Việt, Nghĩa Đô, Cầu Giấy, Hà Nội luôn sẵn sàng hỗ trợ 24/7.

Lời khuyên từ Luật Công Tâm để tránh vi phạm pháp luật khi theo dõi

Để tránh vi phạm pháp luật khi có nhu cầu theo dõi hoặc điều tra thông tin về một cá nhân, Luật Công Tâm đưa ra một số lời khuyên sau:

• Tôn trọng quyền riêng tư: Luôn xin phép người liên quan trước khi thu thập hoặc sử dụng thông tin cá nhân của họ.
• Sử dụng dịch vụ hợp pháp: Nếu cần thuê thám tử tư, hãy chọn các công ty uy tín, có giấy phép hoạt động và cam kết tuân thủ pháp luật.
• Tham khảo ý kiến luật sư: Trước khi thực hiện bất kỳ hành vi nào có thể liên quan đến việc theo dõi, hãy liên hệ với Luật Công Tâm để được tư vấn về các quy định pháp luật.
• Cẩn trọng với công nghệ: Không sử dụng các thiết bị hoặc phần mềm gián điệp trái phép, vì chúng có thể khiến bạn vi phạm pháp luật và đối mặt với rủi ro bị tấn công mạng.

Luật Công Tâm hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về hành vi theo dõi người khác và các quy định pháp luật liên quan. Nếu bạn cần hỗ trợ pháp lý hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi qua hotline 0972810901 hoặc 0969545660. Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn để bảo vệ quyền lợi hợp pháp!