- Khái niệm.
Về nguyên tắc, các bản án đã có hiệu lực pháp luật phải được thi hành nghiêm chỉnh, cho nên các các Toà án nhân dân, Viện Kiểm sát nhân dân và cơ quan Công an phải thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ của mình và phải phối hợp chặt chẽ với nhau để bảo đảm những người bị kết án phải thi hành đầy đủ các quyết định của bản án.
Tuy nhiên, trong thực tế, cũng có một số trường hợp do thiếu sót của các cơ quan thi hành án, có một số bản án bị bỏ quên hoặc bị thất lạc, không được thi hành. Nếu trong một thời gian dài, người bị kết án đã làm ăn lương thiện, không phạm tội mới, không trốn tránh pháp luật, thì không cần thiết phải bắt họ thi hành bản án nữa.
Chính vì vậy, pháp luật quy định thời hiệu thi hành bản án hình sự là thời hạn bản án có hiệu lực thi hành, trường hợp khi hết thời hạn đó, nếu chưa thi hành thì không được thi hành nữa. Ngược lại, nếu trong một thời gian dài, người bị kết án vẫn thực hiện hành vi phạm tội mới, trốn tránh pháp luật, không ăn năn hối cải nhưng luôn biệt tích và trốn thoát. Chắc chắn người đó sẽ vẫn bị kết án theo quy định của Bộ luật này. Quy định đó thể hiện tính nhân đạo của Nhà nước ta đối với người bị kết án.
Căn cứ khoản 1 Điều 60 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 (sau đây gọi chung là BLHS):
“Điều 60. Thời hiệu thi hành bản án
1. Thời hiệu thi hành bản án hình sự là thời hạn do Bộ luật này quy định mà khi hết thời hạn đó người bị kết án, pháp nhân thương mại bị kết án không phải chấp hành bản án đã tuyên.”
2. Thời hiệu thi hành bản án hình sự.
Căn cứ khoản 2 Điều 60 BLHS có quy định thời hiệu thi hành bản án hình sự đối với người bị kết án như sau:
“2. Thời hiệu thi hành bản án hình sự đối với người bị kết án được quy định như sau:
a) 05 năm đối với các trường hợp xử phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc xử phạt tù từ 03 năm trở xuống;
b) 10 năm đối với các trường hợp xử phạt tù từ trên 03 năm đến 15 năm;
c) 15 năm đối với các trường hợp xử phạt tù từ trên 15 năm đến 30 năm;
d) 20 năm đối với các trường hợp xử phạt tù chung thân hoặc tử hình.”
Riêng đối với pháp nhân thương mại: Thời hiệu thi hành bản án hình sự là 05 năm.
Tuy nhiên, cần lưu ý các vấn đề sau: Thời hiệu thi hành bản án hình sự được tính từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật. Nếu trong thời hạn tính trên, người bị kết án, pháp nhân thương mại bị kết án lại thực hiện hành vi phạm tội mới thì thời hiệu tính lại kể từ ngày thực hiện hành vi phạm tội mới. Trong thời hạn trên, người bị kết án cố tình trốn tránh và có quyết định truy nã thì thời hiệu tính lại kể từ ngày người đó ra trình diện hoặc bị bắt giữ.
3. Các trường hợp không áp dụng thời hiệu thi hành bản án hình sự.
Căn cứ Điều 61 BLHS có quy định không áp dụng thời hiệu thi hành bản án hình sự đối với các trường hợp sau:
“Điều 61:Không áp dụng thời hiệu thi hành bản án
Không áp dụng thời hiệu thi hành bản án đối với các tội quy định tại Chương XIII, Chương XXVI, khoản 3 và khoản 4 Điều 353, khoản 3 và khoản 4 Điều 354 của Bộ luật này”
Như vậy, thời hiệu thi hành bản án hình sự sẽ không được áp dụng đối với các trường hợp: phạm tội về xâm phạm an ninh Quốc gia; các tội phá hoại hòa bình, chống phá loại người và tội phạm chiến tranh; tội tham ô, nhận hối lộ tài sản với mức phạt tù từ 15 năm trở lên, tù chung thân hoặc tử hình.
